Ως ψυχολογοι διακρίνουμε το άγχος σε λειτουργικό και δυσλειτουργικό. Πιο συγκεκριμένα:
1. Τι είναι το άγχος;
Μπορεί να είναι:
ΘΕΤΙΚΑ
- ένας μηχανισμός που σε προστατεύει και σε κινητοποιεί απέναντι σε καταστάσεις που απαιτούν την άμεση αντίδρασή σου.
- ένας μηχανισμός που σε βοηθά να αντιμετωπίσεις καταστάσεις που απαιτούν την προσαρμογή σου είτε τις βιώνεις ως θετικές είτε ως αρνητικές (απώλεια εργασίας, διάλυση μίας σημαντικής σχέσης, γάμος, γέννηση παιδιού, εξετάσεις κ.α.).
- ένας μηχανισμός που σε βοηθά να επιβιώσεις και να προσαρμοστείς να κινητοποιήσεις τον εαυτό σου απέναντι σε ενδεχόμενους κινδύνους.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ
- μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σου απέναντι σε έναν επικείμενο κίνδυνο.
- μία δέσμη σωματικών αντιδράσεων στην εκτίμηση του εγκεφάλου σου ότι επέρχεται ένας κίνδυνος.
- μια η εκτίμηση του εγκεφάλου σου που δεν ανταποκρίνεται σε μία πραγματική απειλή.
- ο κίνδυνος που έχει περάσει στο σώμα σου και εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας.
2. Τι θα χρειαστεί να ξέρω σχετικά με το άγχος;
Μπορείς να:
- οργανώσεις τη ζωή σου έτσι ώστε το άγχος να μην σε υπερβαίνει.
- μάθεις τεχνικές αντιμετώπισης του άγχους που θα σε βοηθήσουν να είσαι λειτουργικός και να ανταποκρίνεσαι στις υποχρεώσεις σου ακόμα και όταν αισθάνεσαι άγχος.
Μάθε ότι:
- Μόνο ένα πρόγραμμα με τεχνικές αντιμετώπισης βασισμένο στις ατομικές σου ανάγκες θα έχει κάποιο αποτέλεσμα.
- Η απουσία συμπτωμάτων δεν σημαίνει την απουσία άγχους.
- Μικρής σημασίας συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι ή πόνοι στην μέση, μπορεί να είναι για σένα αρκετά ενοχλητικά και να σημαίνουν ότι χρειάζεσαι βοήθεια.
- Το άγχος είναι διαφορετικό για κάθε άνθρωπο.
- Η μόνη στιγμή όπου το άγχος είναι μηδενικό είναι όταν είμαστε νεκροί.
- Το ελεγχόμενο άγχος είναι αυτό που μας κάνει παραγωγικούς και ευτυχισμένους.
3. Τι συμπτώματα είναι πιθανό να έχω όταν έχω άγχος;
| Λειτουργίες
| Συμπτώματα
|
| Σκέψη – Συναίσθημα | ευερεθιστότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή, αίσθημα αποτυχίας, φόβος για το μέλλον, δυσκολίες στη συγκέντρωση. |
| Συμπεριφορές | αποφυγή δραστηριοτήτων, αυξημένη κατανάλωση τοξικών ουσιών, επιθετικότητα, υπερβολική κατανάλωση τροφής ή και το αντίθετο, ροπή προς ατυχήματα κ.α. |
| Οργανικά | πονοκέφαλοι, ξηρότητα του στόματος, υπέρταση, πόνοι στο στήθος, βήχας και ασθματικές καταστάσεις, μυϊκοί πόνοι, αίσθημα κόπωσης, δυσπεψία, κοιλιακοί πόνοι, διάρροια, ξηρότητα του δέρματος, αϋπνία, εφίδρωση χωρίς λόγο, δύσπνοια, μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας ή σεξουαλική δυσλειτουργία. |
4. Πότε έχω κάποια αγχώδη διαταραχή και όχι απλό άγχος;
Αγχώδης διαταραχή |
| · εμφανίζεται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα· εμφανίζεται με συχνές περιόδους υψηλής έντασης· φαινομενικά εμφανίζεται χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο · είναι τόσο έντονο που αποδιοργανώνεσαι και σταματάς καθημερινές σου δραστηριότητες. |
5. Ποιες είναι οι αγχώδεις διαταραχές;
Αγχώδεις Διαταραχές |
| · Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή· Διαταραχή πανικού· Αγοραφοβία· Κοινωνική Φοβία· Ειδικές φοβίες· Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή· Μετατραυματική Διαταραχή Άγχους |
6. Ποια είναι η διαφορά άγχους και φόβου;
Το άγχος | Ο φόβος |
| Υποκειμενική κατάσταση ανησυχίας ως απάντηση σε ποικίλες καταστάσεις, τις οποίες, αν και δεν εμπεριέχουν κίνδυνο, μπορεί να βιώνεις ως απειλητικές (π.χ. εξετάσεις, συνέντευξη για την εύρεση εργασίας κ.τ.λ.). | · ανησυχία για κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, τα οποία εμπεριέχουν κίνδυνο (π.χ. πυρκαγιά).· η αντίδρασή σου είναι αυτόματη και έντονη και· ο ίδιος καταλαβαίνεις ότι είναι αδικαιολόγητη και υπερβολική (π.χ. φοβία σκύλων: φοβάσαι και νιώθεις αβάσταχτο άγχος όταν βλέπεις σκύλο ανεξάρτητα από το αν ο σκύλος είναι επικίνδυνος ή όχι).· Αποφεύγεις συστηματικά τις καταστάσεις αυτές· συχνά το άγχος σου δεν αφορά μόνο τις καταστάσεις αυτές καθαυτές, αλλά και την ενδεχόμενη αντίδραση σου σε αυτές · αν η συμπεριφορά αποφυγής δεν επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ζωή σου, τότε η φοβική σου συμπεριφορά δεν αποτελεί διαταραχή |
7. Πως το άγχος μου γίνεται παθολογικό;
- Από μόνο του άγχος δεν είναι παθολογικό
- Ο τρόπος που το διαχειρίζεσαι μπορεί να γίνει αιτία για να αναπτύξεις μία διαταραχή άγχους.
- Όταν τείνεις να σκέφτεσαι με ένα διαφορετικό απ’ ό,τι συνήθως, αρνητικό τρόπο.
Χαρακτηριστικά Αρνητικής Σκέψης |
| · εμπεριέχει το στοιχείο της απειλής αναφορικά στον εαυτό σου, τον κόσμο και το μέλλον. |
| · σε οδηγεί στην αύξηση του άγχους, το οποίο στη συνέχεια εντείνει τις αρνητικές σου σκέψεις κ.ο.κ. |
· νομίζεις ότι:
|
| · επηρεάζει αντίστοιχα και την συμπεριφορά σου. |
| · υιοθετείς συμπεριφορές που δεν σε βοηθούν να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά το άγχος σου |
| · αποφεύγεις τις καταστάσεις που φοβάσαι |
| · καταφεύγεις σε καταχρήσεις ή σε αγχολυτικές τελετουργίες. |
8. Τι είναι η συνοσηρότητα και πως εμφανίζεται στις Αγχώδεις Διαταραχές;
Γενικές παραδοχές |
| · Είναι δύσκολο να γίνει σαφής διάκριση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες Διαταραχές Άγχους· Πολλές φορές συνυπάρχουν περισσότερες από μία Διαταραχές (υπάρχει δηλ. Συνοσηρότητα). · Είναι σύνηθες επίσης τα άτομα με κοινωνική φοβία να παρουσιάζουν και άλλα προβλήματα (Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, κατάθλιψη ή προβλήματα εξάρτησης από ουσίες) ως αποτέλεσμα των συμπτωμάτων και των συνεπειών της Διαταραχής. |
9. Υπάρχει θεραπεία και αν ναι, τι περιλαμβάνει ;
Η ΓΣΘ έχει μέχρι τώρα καταδείξει
- ενθαρρυντικά αποτελέσματα
- υψηλά ποσοστά θεραπευτικής αποτελεσματικότητας.
Στόχοι |
| Η ΓΣΘ χρησιμοποιεί στρατηγικές αντιμετώπισης που βοηθούν· να μετριάσεις τις σωματικές και ψυχολογικές σου αντιδράσεις· να περιορίσεις και να ελέγξεις συμπεριφορές σου που σχετίζονται με το φόβο και το άγχος. |
Στρατηγικές Αντιμετώπισης | |
| 1 | Ημερολόγιο |
| 2 | Διαφραγματική αναπνοή |
| 3 | Χαλάρωση |
| 4 | Τεχνικές απόσπασης της προσοχής |
| 5 | Γνωσιακή αναδόμηση |
| 6 | Έκθεση |
| 7 | Τεχνικές επίλυσης προβλημάτων |
| 8 | Εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά |
| 9 | Τεχνικές οργάνωσης χρόνου |
10.Πως μπορώ να μειώσω το άγχος μου;
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΓΧΟΥΣ |
| Αντιμετωπίζω …το άγχος σαν μια φυσιολογική αντίδραση σε στρεσογόνες καταστάσεις |
| δίνω το δικαίωμα …στον εαυτό μου να αισθάνεται αγχωμένος σε δύσκολες στιγμές. |
| Συνειδητοποιώ …ότι οι περισσότερες αποφάσεις δεν είναι ούτε «σωστές» ούτε «λάθος», απλά οδηγούν σε διαφορετικές εμπειρίες με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. |
| Ψάχνω …την ευχαρίστηση στο να «κάνω» κάτι παρά να επικεντρώνω τηνπροσοχή μου τόσο στο τελικό αποτέλεσμα. |
| Οργανώνω…τον χρόνο μου. |
| Προετοιμάζω…τις δραστηριότητες της μέρας μου από το προηγούμενο βράδυ. |
| Βλέπω …τα λάθη μου σαν ευκαιρίες να μάθω παρά σαν προσωπικές αποτυχίες. |
| Αναζητώ …επαγγελματική βοήθεια, εάν το άγχος μου παραμένει, αν αισθάνομαι ότι περιορίζονται οι δραστηριότητές μου και νιώθω πεσμένη την διάθεσή μου. |
| Προετοιμάζομαι …ότι τα παραπάνω μπορεί να με αγχώσουν περισσότερο εάν προσπαθήσω να πραγματοποιήσω όλες τις συμβουλές μαζί. |
| Διαλέγω …τις συμβουλές που ταιριάζουν περισσότερο σε μένα και επικεντρώνομαι σε μία ή δύο κάθε φορά. |
11. Πώς να βοηθήσω κάποιον που βιώνει έντονο άγχος;
ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΤΟ ΑΓΧΟΣ | |
| ΝΑ ΠΡΟΤΙΜΗΣΩ | ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΩ |
| · …να βρω κάτι θετικό σε κάθε εμπειρία του.· …να διαπραγματεύομαι για παράδειγμα με το άτομο που έχει Διαταραχή Πανικού νακάνει ένα βήμα μπροστά όταν δείχνει επιθυμία αποφυγής. Μπορώ για παράδειγμα· να του πω «Εντάξει, δεν θα μπούμε σε βαγόνι του μετρό, αλλά θέλω να φτάσουμε τουλάχιστον μέχρι την αποβάθρα και αν δούμε ότι δεν έχεις πολλά συμπτώματα, λέω να κάνουμε να κάνουμε μια προσπάθεια, να δούμε πώς είναι μέσα».· …να σκέφτομαι ότι είναι φυσικό να είμαι κι εγώ αγχωμένος.· …να είμαι υπομονετικός και δεκτικός. | · …να κάνω υποθέσεις για το τι χρειάζεται το άτομο, το ρωτάω.·…να ενισχύω την αποφυγή του.· …να πανικοβάλλομαι όταν πανικοβάλλεται το άτομο με τη διαταραχή. |
Θα του πω | Δε θα του πω |
| «Ανεξάρτητα με το πώς νιώθεις θα μπορέσεις να τα καταφέρεις. Πες μου τι χρειάζεσαι τώρα. Μείνε στην κατάσταση. Ανάπνευσε αργά και σταθερά. Ξέρω ότι αυτό που νιώθεις είναι οδυνηρό, δεν είναι όμως επικίνδυνο». | «Χαλάρωσε. Μην αγχώνεσαι. Για να δούμε, μπορείς να το κάνεις αυτό; Μπορείς να το παλέψεις. Μην γίνεσαι γελοίος. Εγώ έχω περάσει χειρότερα. Μην είσαι δειλός. Τι θα κάνουμε μετά;» |
12. Σε ποια site θα μπορούσα να βρω πληροφορίες για το άγχος;
- ΕΠΙΨΥ – Άγχος
- Anxiety Coach
- Anxiety Disorders: Agoraphobia without History of Panic Disorder: Internet Mental Health
- Anxiety Disorders Association of America
- Anxiety Phobia Peer Support Network
- Free Booklets about Anxiety
- John Hopkins Anxiety Disorders Clinic
- Mood and Anxiety Disorders Institute
- National Anxiety Foundation
- Psych Central Anxiety Resources
- Anxiety Recovery
- Anxiety/Panic Attack Resource Site
- Breathing to Calm Anxiety States
- CyberPsych Anxiety Disorders Pages
ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Άγχος – Χρήσιμες Ερωτήσεις